Verbindingswoorden of signaalwoorden verbinden zinnen of tekstdelen. Het is noodzakelijk om eerst na te gaan welk verband je wil aangeven tussen de zinnen. Het kan bijvoorbeeld gaan om een volgorde in de tijd, om een voorbeeld dat je geeft bij een algemene definiëring of om een tegenstelling met wat je voordien hebt vermeld.

In het fragment hieronder staan de signaalwoorden aangeduid in het vet. Bekijk goed welk verband deze woorden uitdrukken:

In totaal werden er 25 respondenten geselecteerd voor het onderzoek volgens een gefaseerd stappenplan. Ten eerste kregen de adoptiediensten in België de vraag tot medewerking. Zij zijn immers de primaire contactpersonen voor de pleegouders. Via hun Facebookpagina’s werd er vervolgens een korte online-enquête verspreid die 150 respondenten konden invullen, waarvan 43 adoptieouders ook bereid waren tot een interview. Van die groep waren er 26 pleegouders van een pleegkind dat ondergeplaatst was en 21 ouders hadden een pleegkind dat bovengeplaatst was. Nadien konden via reeds gevonden respondenten en in familie-, vrienden- en kennissenkringen extra respondenten gevonden worden aangezien de testgroep nog te beperkt was. Uiteindelijk namen nog drie extra pleeggezinnen met een bovenplaatsing deel aan het onderzoek.

Voor deze en nog andere relaties vind je hieronder een lijst met het soort tekstverband en daarbij telkens passende signaalwoorden of uitdrukkingen. Download de lijst hier en hou hem in de buurt wanneer je begint te schrijven.

Tekstverband	Signaalwoorden	Uitdrukkingen
Opsomming	ten eerste, ten tweede, ten slotte, en ook, daarbij, vervolgens, bovendien, verder, daarnaast zowel... als, enerzijds... anderzijds, aan de ene kant ... aan de andere kant, niet alleen... maar ook ...	Hierbij kan vermeld worden dat ... Hetzelfde geldt voor ... Daarbij komt nog dat ... Daarnaast valt op dat ... Er is nog een reden voor ...
Voorbeeld	zo, zoals, bijvoorbeeld, met name, onder andere, onder meer, ter illustratie, naar verluidt, ter verduidelijking, met andere woorden	Een voorbeeld hiervan is … Dat is het geval bij … Dat komt voor bij … Dat blijkt onder andere uit … Om duidelijk te maken hoe … Dat wil zeggen dat …
Volgorde/tijd	ten eerste, ten tweede, ten slotte, eerst, aanvankelijk, voorafgaand aan, voordat, vroeger, intussen, tegelijkertijd, nadien, daarna, vervolgens, later, toen, terwijl, nadat, zodra, intussen	Een voorbeeld hiervan is … Dat is het geval bij … Dat komt voor bij … Dat blijkt onder andere uit … Om duidelijk te maken hoe … Dat wil zeggen dat …
Vergelijking (overeenkomst)	Net als, zoals, evenals, hetzelfde als, eveneens, evenzeer, evenzo, net zo, evenals	In vergelijking met ... Daartegenover staat … … is vergelijkbaar met …
Doel / middel	Opdat, daarmee, waarmee, waartoe, teneinde, daarvoor, met, om … te, door te, daartoe	Met als doel ... Door middel van … Met behulp van … … is erop gericht … Met het oog op ...
Tegenstelling (contrast)	toch, echter, maar, daarentegen, daartegenover, terwijl, integendeel, hoewel, desondanks, weliswaar, ondanks enerzijds … anderzijds, aan de ene kant … aan de andere kant	In plaats van … In tegenstelling tot … Daar staat tegenover dat ... Behalve als ... Weliswaar … maar …
Nuancering	Toch, enerzijds ... anderzijds	… tot op zekere hoogte … Men kan zich de vraag stellen of ... Het is niet zeker dat … Het gaat hier niet om … maar om …
Oorzaak / reden	Doordat, daardoor, door, hierom, omdat, want, aangezien, wegens, vanwege, namelijk, immers, op grond van, om die reden	Dat is te wijten aan … (-) Dat is te danken aan … (+) Dat bewijst dat … Dat verklaart waarom … De oorzaak ligt in ... De reden is te vinden in / bij … Als gevolg van …
Gevolg	Daarom, daardoor, waardoor, zodat	Vandaar dat … Het gevolg is dat ... Daar komt uit voort dat … … toont aan dat … Dat heeft geleid tot …
Voorwaarde	Als, indien, wanneer, tenzij (= niet als), mits (= alleen als)	In het geval dat ... Aangenomen dat ... Gesteld dat …
Samenvatting / conclusie	dus, kortom, daarom, concluderend, uiteindelijk, samengevat, samenvattend	Hieruit volgt dat ... Hieruit kan worden afgeleid dat … Alles bij elkaar genomen … Dat houdt in dat … Alles afwegend …
Uitleg / toelichting	zo, bijvoorbeeld, ter illustratie	Dat houdt in … Dat wil zeggen … Preciezer geformuleerd … Met andere woorden …
Relativering	Hoewel, ondanks dat, weliswaar, tenzij

Verbanden binnen zinnen

Het is niet altijd evident om snel te bepalen welk verband er in een zin benadrukt moet worden met een signaalwoord. Probeer je zin dan in detail te bekijken en loop alle relaties uit de bovenstaande lijst af om te verifiëren waarover het gaat. Je vindt twee heldere voorbeelden in de video's hieronder.

Oorzaak/gevolg

Standpunt/reden/conclusie